Regelmatig komen er in de gemeenteraad aanvragen voor de uitbreiding van agrarische bedrijven. Met het oog op milieu en dierenwelzijn staat Dongeradeel Sociaal daar over het algemeen constructief, maar kritisch tegenover. Gezien alle nieuwe ontwikkelingen op het gebied van milieu- en mestregelgeving en het loslaten van de melkprijzen vond Dongeradeel Sociaal het tijd om zelf eens haar licht in de sector op te gaan steken. Op 12 december brachten we daarom een bezoek aan Frans Antonides in Holwerd, een grote melkveehouder in Dongeradeel met 280 koeien en ruim 150 hectare grond. En een mestvergister.

“Een blok aan mijn been,” noemt Antonides de co-vergister die hij nu een jaar of tien heeft. De installatie is namelijk erg storingsgevoelig. Bovendien valt het niet altijd mee om aan grondstoffen te komen. In een co-vergister gaat maar 50 procent mest, de andere 50 procent bestaat uit plantaardig afval. In het geval van Antonides gaat het met name om gras uit bermen, uienvellen en rotte aardappelen. “Alleen plantaardig afval, dus geen mais of zo, zoals anderen wel doen. Dat vind ik zonde, want dat kun je ook als diervoer gebruiken.”

De vergister is een echt hoofdpijndossier voor Antonides. “Ik heb er in de jaren heel veel geld op toegelegd. Ik gebruik maar 10 tot 15 procent van de stroom zelf en de rest lever ik op het net. Wie kon verwachten dat stroom zou goedkoop zou worden?”

“Zonnepanelen zijn alleen interessant vanwege de subsidie,” vindt Antonides. “Maar die subsidie verstoort de markt. Het mooie van een mestvergister is dat je een continue productie hebt, dit in tegenstelling tot zonnepanelen.” En ook de nieuwe en milieuvriendelijker mono-vergisters, waar alleen mest in gaat, noemt hij een ‘hype’, omdat die naar verhouding veel minder stroom produceren.

Koeien in de wei
Antonides heeft begrip voor het recente pleidooi van Dongeradeel Sociaal dat koeien ook in de wei moeten kunnen. “Maar hoe krijg je de mest dan in de vergister?” vraagt hij zich af. “Het is ook niet zo dat het qua welzijn per se beter is voor koeien,” vindt hij. “Ja, twee maanden per jaar, qua gezondheid en vitamines. Maar als een koe naar buiten gaat, gaat dat ten koste van de productie en er zit meer arbeid in. Bovendien is een koe, net als een kind, gebaat bij rust, reinheid en regelmaat.”

En dan komen we ook meteen op het loslaten van de melkprijzen. “Je moet nu zo maximaal mogelijk produceren. De melkprijs blijft laag, zo rond de dertig cent per liter, maar de grond wordt steeds duurder. En als ik koeien buiten laat, krijg ik daarvoor maar 1 cent per liter meer.”

Nieuwbouwplannen
In de ligboxstal van Antonides kunnen de koeien op dit moment niet naar buiten. “Dat is niet praktisch in de huidige opzet, met name vanwege de melkrobots.” Antonides heeft echter nieuwbouwplannen voor een grotere stal, waarvoor de aanvraag binnenkort in de gemeenteraad komt. “Dan wil ik het zo situeren dat de koeien wel naar buiten kunnen. In 2000, toen deze ligboxstal werd gebouwd, was dit een hele moderne stal, maar nu voldoet hij niet meer aan de welzijnseisen. Hij is te klein voor het aantal koeien en daarom wil ik uitbreiden.”

In de nieuwe stal wil hij diepstroboxen, waarbij koeien in stro liggen. Zo wil hij vaste mest maken voor een gezondere bodem. “Je moet voorkomen dat de grond zo intensief wordt gebruikt, dat je de grond geweld aan doet en de productie teruggaat.”

Ecolana
Mede om die reden is hij in 2000, toen hij van Veenwouden naar Holwerd verhuisde, een unieke samenwerking aangegaan met akkerbouwers Jan Idsardi en Kees van der Bos binnen Ecolana. Ecolana staat voor Ecologische en Economische Landbouw en Natuurbeheer. “Ik wilde niet wachten op nieuwe regelgeving, maar zelf aanpakken met agrarisch natuurbeheer.”

Door hun samenwerking kunnen ze jaarlijks 5 à 10 procent land buiten productie houden. Ook hebben ze percelen die pas in juni gemaaid worden; na de broedtijd van de weidevogels. Percelen helemaal aan de natuur overlaten, is hij geen voorstander van. “Dat is niet goed voor de grond en ook vogels hebben daar geen behoefte aan. In Nederland moet de natuur beheerd worden en boeren kunnen goede natuurbeheerders zijn.”

Dongeradeel Sociaal staat ook kritisch tegenover de jacht. Antonides is zelf actief jager en laat ook mensen op zijn landerijen jagen. “Jacht is de meest ecologische manier van vlees verkrijgen,” aldus Antonides. “Een jager heeft geen invloed op de wildstand.” Toch constateert ook hij dat er op sommige stukken land weinig wild zit. “Maar dat is al 5 jaar zo.”

Holwerd aan Zee
Tot slot geeft Antonides aan dat hij geen problemen heeft met de plannen voor Holwerd aan Zee. “Met initiatiefnemer Hessel Hiddema zijn wij als agrariërs goed vertegenwoordigd. Bovendien heeft hij er als boer zelf veel meer grond in zitten dan ik. Die grond moet natuurlijk wel gecompenseerd worden, maar daar zijn voldoende mogelijkheden voor.”

Foto’s: Albert van der Weide