Voorzitter,

Ook wij spreken onze dank uit aan de bodes, de ambtenaren, het college en de andere raadsleden voor de samenwerking.

We hebben het hier vanavond over de laatste perspectiefnota van deze eerste raadsperiode van Noardeast-Fryslân. In deze PPN wordt nu een hele donkere bril opgezet, maar het zou zomaar kunnen dat we die donkere bril straks als zonnebril nodig hebben, omdat de zon dan weer meer gaat schijnen.

Als het zo doorgaat dan worden de lasten verhoogd en moeten de bibliotheek, muziekschool, het zwembad en de musea dicht. Dat lijkt op na-oorlogse taferelen en ook de sluiting in verband met Corona staat ons nog vers in het geheugen.

Dit doemscenario kan toch niet waar worden? Bezuinigen op leuke dingen, dat is geen doen! Dat moeten we voorkomen. Schouders eronder, kop er voor en met elkaar vooruit. Er zijn een aantal onzekerheden, maar wat als de zon weer gaat schijnen, waarbij het rijk structureel met extra geld voor de jeugdzorg over de brug komt en afziet van de herijking van het gemeentefonds of een herijking die minder negatief voor ons uitpakt.

Vorig jaar is er een forse besparing behaald in het Sociaal Domein, van 3,3 miljoen. En ook al zitten we in de coalitie, we waren hier kritisch op. Dit moest niet ten koste gaan van onze inwoners de de hulp zo hard nodig hebben. Als sociale partij hebben we natuurlijk nauw contact met deze doelgroep. We kunnen namens hen dan ook melden dat geslaagd is en een compliment aan de wethouder is hier op zijn plaats.

We moeten verder met deze manier van aanpakken. We moeten op een andere manier naar het Sociaal Domein gaan kijken. Bij het Sociaal Domein gaat het niet alleen om zorg ( jeugdzorg, WMO en participatie) maar ook andere sociale voorzieningen, zoals onderwijs, welzijn, cultuur, sport en bibliotheekwezen horen er bij. Ook die dragen bij aan onze geestelijke en lichamelijke gezondheid en de hele sociale samenhang in onze gemeente. Door ook die zaken binnen het sociaal te brengen, kunnen we zaken beter en efficiënter met elkaar verbinden, kan er meer preventief gewerkt worden en op die manier kan weer geld bespaard worden voor andere dingen die belangrijk zijn voor onze inwoners, zoals scholen en wegenonderhoud.

Het kapitaalgoed was niet volledig in beeld. Er is achterstand in het onderhoud van de wegen, bruggen en fietspaden. Als we naar de bomenkap kijken, dan lijkt het er op dat er maar wat wordt gedaan, op verschillende plekken is sprake geweest van een forse kaalslag. Het onderhoudsniveau was laag, onze inwoners hebben in de oanhekker duidelijk aangegeven dat ze basis willen. Als raad hebben we die opdracht meegegeven aan het college.

Als raad hebben we heel lang moeten wachten op het IHP. De kinderen die destijds op de basisschool zaten, zijn nu al volwassen en aan het werk. Er ligt nu een plan en iedereen lijkt zich er in te kunnen vinden, het wordt breed gedragen door de schoolbesturen, de scholen, de ouders en leerlingen en ook door ons als raad. We zetten iets neer voor de toekomst en dat moet financieel goed onderbouwd worden. De wethouder heeft al aangegeven dat ook hier naar besparingsmogelijkheden wordt gezocht, maar de verwachting is dat dat hooguit een paar ton per jaar zal zijn.

S!N is van mening dat we verder moeten kijken naar de mogelijkheden om te bezuinigen. Ook op andere termijnen is visie en creativiteit nodig.

Als we kijken naar het groen en biodiversiteit dan zien we daar win-win mogelijkheden. Het moet anders en de omslag is begonnen. Het zal straks in alle verkiezingsprogramma’s terugkomen, maar met alleen mooie woorden zijn we er niet. Er moet breed besef komen dat onkruid een kruid is, dat tuinen niet zo strak en vol tegels hoeven, oevers kunnen natuurvriendelijk ingericht worden, bermen minder gemaaid en bomen niet of minder gekapt.

Bij het kapitaalgoederenbeheer worden nu enkele miljoenen extra gevraagd, maar wij vragen ons af “ Blijft dat geld straks niet op de plank liggen?” We lezen dat er bij het kapitaalgoederenbeheer nu jaarlijks 1 miljoen overblijft, omdat het niet besteed wordt. Er is dus sprake van onderuitputting. Wat S!N betreft zou die miljoen die nu jaarlijks overblijft, vooraf al niet ingezet moeten worden. De wethouder heeft aangegeven dat hij nog met besparingsmogelijkheden op het kapitaalgoederenbeheer komt. Wat ons betreft bedragen die besparingen minimaal die miljoen, die nu al overblijft.

Voorzitter ik zal niet alle terreinen af gaan. Welke bril we op moeten zetten, is vooral afhankelijk van het nieuwe kabinet en de kabinetsformatie lijkt voorlopig nog niet erg te volgen. Logisch dus dat het college nu kiest om de definitieve besluitvorming over eventuele bezuinigingen of lastenverzwaringen voor burgers uit te stellen naar volgend jaar en dit te koppelen aan een proces waarbij de begroting vanaf nul wordt opgebouwd (Zero Based Budgeting) en daarmee dus feitelijk een takendiscussie gaat voeren. Vooralsnog wordt gekozen voor een verhoging van de leges en de OZB, maar wat S!N betreft is het nog maar de vraag of dat door moet gaan. Wij willen in ieder geval voorkomen dat er een complete kaalslag moet plaatsvinden in de sociale voorzieningen, zoals zwembaden, muziekschool, bibliotheek en welzijnswerk.

Als S!N geven we het advies mee om van de ZZB (Zero Based Budgetting) een RBB, Roze Bril Begroting te maken, waarbij we kijken naar hoe het anders, goedkoper en efficiënter kan, zoveel mogelijk met behoud van kwaliteit.